Klasik Dönem Osmanlı Sanatında; Baba Nakkaş Etkisi

Osmanlı İmparatorluğu’nun özellikle Fatih Sultan Mehmet ile başlayan 15. yy. da ki güçlenmesi, sanatın desteklenmesini ve gelişmesini sağlamıştır. Fatih Sultan Mehmet’in şehzadeliği döneminden itibaren sanata ve ilme olan ilgisi, 1451 tarihinde saltanata geçmesiyle, Manisa Sarayı’ndaki kütüphanesini Edirne Sarayına geçirmesine, ardında Topkapı Sarayı’na aktarıp, burada bir saray nakışhanesi kurmasına sebep olmuştur. Bu nakışhanenin baş üstadı olarak Baba Nakkaş Efendi getirilmiştir. O dönemde bu nakışhane bir nevi Güzel Sanatlar Akademisi gibi hizmet görürdü.

Nakışhane’nin çini desenleri olarak geliştirdiği üslup Baba Nakkaş Üslubu olarak tanımlanmıştır. Bu üslup İstanbul’da yapılan evani eşya üzerine mavi beyaz olarak uygulanmış, mavi renk olarak çok koyu kobalt bir renk kullanılmıştır. Desenlerdeki yoğunluk Rumi ve Hatayi motifflerin katılımıyla titiz bir işçilik ile serginlenmiştir.

Özellikle Rumi motiflerin iç kısımlarında kobalt renkli boyaların sulandırılarak kullanılmasıyla rölyef etkisi elde edilmek istenmiştir.

Bazı çiçeklerin içine ince paralel çizgiler çizilerek ifadenin kuvvetlendirilmesi sağlanmıştır. Çiçek yapraklarının uçları içe doğru döndürülmüş, zemini dolduran rengi fırça ile sürülürken dalgalı bir görüntü vermemesi için oldukça özen gösterilmiştir.

İncir yaprağı 1480 lerde, baba nakkaş döneminin bir motifidir. Cobalt mavi zemin beyaz zemin uygulamalarında boşluk doldurma ve özellikle kenar bordür deseni olarak devamlı kullanılmıştır. Rumi motif formunda olması tercih nedeni olmuştur.